میراث فرهنگی ناملموس شوشتر به ثبت ملی رسید
علیمحمد چهارمحالی سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری شهرستان شوشتر: از 10 پرونده ثبت میراث فرهنگی ناملموس خوزستان 8 پرونده به شوشتر مرتبط است که چهارشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۵به ثبت ملی رسید.
مهندس چهار محالی: هدف از این اقدام توسط اداره میراث فرهنگی استان خوزستان را آگاهی بخشی به مردم و آشنایی آنان با آداب و رسوم، فنون، دانش سنتی، خوراک و پوشاک گذشتگان عنوان کرد و اظهارکرد: با ثبت ملی این آثار می توان توجه بیشتری را به آداب و رسوم گذشتگان و نیز بحث گردشگری جلب کرد و پس از آن برای احیا و نگه داری آنها برنامه ریزی کرد.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگر شوشتر ضمن تشکر از سرکار خانم رضوی کارشناس فرهنگی استان خوزستان و تمام عزیزانی که برای این حرکت مهم و اثربخش تلاش کردهاند، عنوان کرد: شهرستان شوشتر با توجه به تاریخ کهن، فرهنگ غنی و حضور اقوام مختلفی چون شوشتر، بختیاری و عرب خواستگاه اصلی میراث ناملموس استان به شمار میرود
وی اظهار داشت: از 10 پروندهای که در آثار ناملموس ثبت گردیدند 8 پرونده ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ شوشتر دارند که کلوچهپزی شوشتر و دزفول، مهارت نمدمالی، دانش سنتی رنگرزی، آیین گرگیعان (ویژه عربزبانان خوزستان در ماه مبارک رمضان)، خورجین بافی (مهارت بافت خورجین)، رسم سرباره، بازی نمایشی چوبازی (چوب بازی بختیاری)، گاگریو (مویه و شروه خوانی زنان بختیاری) پروندههای میراث ناملموس خوزستان هستند که ارتباط مستقیم با فرهنگ، تمدن و اقوام ساکن شوشتر هستند که به ثبت ملی رسیدند.
مهندس چهارمحالی پروندههای ثبتشده به شرح زیر هستند: کلوچه (کلیچه) پزی شوشتر و دزفول
کلوچه نوعی شیرینی محلی در شهرهای شوشتر و دزفول است که از دیرباز بهعنوان سوغاتی معروف این شهرها معروف بوده است کلوچه در این دو شهر تنوع بیسار دارد و در مراسم ویژهای مانند جشن عروسی اعیاد (عید فطر، سالروز ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه، عید قربان و عید نوروز) مورداستفاده قرارمیگیرد.
مهارت نمدمالی
نمد زیرانداز ضخیم و گرمی است که با پشم یا کرک مالیده میشود. نمدمالی بهوسیله نمدمال و با وضع خاصی انجام میشود. برای تهیّه نمد از پشم مناسب استفاده میشود. طرح و نقشه نمد ساده است و به سفارش خریدار یا به سلیقه نمدمال بهگونهای سنتی و تکراری تعیین میشود. رنگها در نقش نمد معمولاً متناسب و متنوع است و انتخاب آن به سلیقه نمدمال بستگی دارد. این هنر سنتی از دیرباز در شهرهای بهبهان، دزفول و شوشتر رواج داشت که اداره کل میراث فرهنگی با احداث کارگاهی در شوشتر به احیای این هنر سنتی در خوزستان پرداخته است.
دانش سنتی رنگرزی
رنگرزی سنتی به رنگرزی اطلاق میشود که بدون دخالت عوامل صنعتی و مواد شیمیایی صورت میگیرد. در این نوع رنگرزی از مواد رنگزای طبیعی برای رنگ کردن استفاده میشود. این هنر بهواسطه شرایط جغرافیایی و شهرنشینی عشایر و کوچنشینان رو به فراموشی است.
آیین گرگیعان
نام یک آیین سنتی رایج بین عربهای خوزستان است که در شب پانزدهم ماه رمضان، کودکان عرب خوزستان پس از افطار، لباس محلی پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر میکنند و با شور و شعف به کوچهپسکوچههای شهرها و روستاهای عرب نشین میروند و با آویختن کیسههایی از پیش تهیهشده بر گردن، برای جمعآوری عیدی و شیرینی ماه رمضان درب خانهها را میزنند.
خورجین بافی
خورجین بافی یا به گفته بختیاریها «هورژین بافی»، رشتهای از هنرهای سنتی است که در تمام مناطق بختیاری نشین خوزستان چون شوشتر، دزفول، لالی، هفتگل، اندیمشک، اندیکا، ایذه، مسجدسلیمان و همچنین در بخشهایی از استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و لرستان رواج دارد. خورجین، یکی از صنایعدستی بختیاری است که تنها جنبه خودمصرفی داشته و به دست زنان ایلیاتی روی دارهای افقی بافته میشود. خورجین یا «هورژین» حکم صندوقچهای را دارد که در آن با اتصال بندینکهای آن به یکدیگر و زدن قفل به آخرین بندینک، کامل بسته میشود.
رسم سرباره
سرباره در بین بختیاریها رسم بوده و هست که وقتی کسی از دنیا میرود، خویشان و بستگان برای کمک به تأمین هزینهٔ مراسم عزاداری که معمولاً سنگین هم هست، خانوادهٔ متوفی را با دادن سرباره یاری میکنند. وقتی کسی از دنیا میرود در روز برگزاری آیین سوم یا هفتمین روز وی، بستگان و خویشاوندان مبالغی پول و یا چند رأس گوسفند همراه برده و به خانوادهٔ متوفی اهدا میکنند. این روش پسندیده از دیرباز وجود داشته و امروزه هم دیده میشود.
بازی نمایشی چوبازی
بازی رزمی که در بین بختیاریها قدمتی دیرینه دارد. ازجمله رقصهای لری است که بیشتر در بین لرهای بختیاری و بعضی روستاییان و عشایر لرستان متداول و مرسوم است و بیشتر در آیین عروسی و همراه با رقص و پایکوبی اجرا میشود. تعداد بازیکنان چوب بازی دو نفر است و ابزار بازی شامل دو چوب یکی به طول تقریبی یک و نیم متر و چوب دیگر کمی کوتاهتر از آن است. بازیکنان سعی میکنند هنگام بازی با آهنگ ساز و دهل نیز برقصند.
گاگریو
گاگریوها شعرهایی هستند که در دسته اشعار بختیاری جای میگیرند. این اشعار بیشتر در آیین عزاداری بختیاریها و بیشتر توسط زنان خوانده میشود. محور همه اشعار گاگریو، غم و عزا است. در آغاز خواندن گاگریو، رسم بر این است که یکی از زنان سرشناس و «بیبی»های ایل شروع به خواندنِ بیتی از گاگریو میکند و همه زنان نیز با وی همنوا میشوند.
علیمحمد چهارمحالی در پایان عنوان کرد: در آینده نزدیک چندین پرونده میراث فرهنگی ناملموس که ارتباط مستقیم با شهرستان شوشتر دارند تکمیل میگردد که به یاری خدا تا آخر امسال امیدواریم پروندهها بهصورت کامل تکمیل بشوند.