سرای افضل
این اثر در دوره قاجاریه در حاشیه محله دلدل توسط خاندان افضل ساخته شده است.
سراهاي موجود در شوشتر بخشی از پیکره ی بازار این شهر است ومحلي براي خريد و فروش محصولاتي مانند گندم ، جو ، برنج ، آرد وبعضي مواد ديگرمي باشند .
خاندان افضل از جمله خانواده هاي معروف شوشترمي باشند كه در گذشته داراي تجارت خانه در شوشتر وبعضي ديگر از شهرهاي خوزستان مانند خرمشهر (محمره) بوده و نيزبا تجار بعضي كشورهاي ديگر ازجمله كشور هندوستان در ارتباط بوده اند وكالا واجناس از خوزستان وشوشتر به آن كشور ها وبلعكس وارد ميكردند .
اين مجموعه شامل كاروانسرا ، حمام ، مسجد ، ساباطها، وخانه ها هستند كه در محله دلدل ودر كنار خيابان سپه واقع ميباشند . همانطور كه گفته شد كاروانسرا افضل از جمله اين مجموعه است كه معمار آن زنده ياد استاد حاج جعفر معمار است كه از معماران به نام شوشتردر اواخر دوره قاجار بوده ومعماري بسياري از آثار و خانه هاي با ارزش در شوشتر مانند خانه مستوفي از يادگارهاي اين معمار بزرگ است .
نقل است هنگامي كه حاج جعفر معمار مشغول كشيدن نقشه كاروانسرا بوسيله تكه چوبي بر روي خاك بود كارگري او را صدا زد تا براي كشيدن قليان وچاي برود استاد معمار به كارگر گفت كه من شبستان (زير زمين) وراه هاي ورود به همكف ونقشه همكف ودو راه پله را در ذهن كشيده بودم ودر پيچ راه پله سوم بودم ، اگر اندكي صبر كرده بودي راه پله سوم را نيز كشيده بودم واين پله ها نا تمام ماند . در حال حاضر اين بنا داراي دو راه پله به طرف بام است كه يكي در زير قسمت ورودي كاروانسرا ودر كنار غلام گردش سمت چپ است وديگر در جبهه جنوبي بنا قرار دارد .
معرفی خانه تاریخی افضل
در مرکز شهرستان شوشتر و در نزدیکی بازار قدیم شوشتر مجموعه تاریخی،فرهنگی افضل قرار دارد این مجموعه شامل چند خانه زیبا ،حمام ،سرا و دو ساباط ارزشمند می باشد.همه این مجموعه تاریخی فرهنگی متعلق به خاندان افضل بوده که در مرکز شهرستان و در محله دولدول قرار دارد.این مجموعه بناها دارای تجارت خانه بوده وبا تجارتخانه هایی از هندوستان ،کمپانی برادران لینچ –شهرهای منچستر –بصره –اصفهان –دزفول- اهواز –محمره و… داد و ستد داشته است.این بنا دارای شاخصه های معماری زیبایی است در ابتدای ورودی دالان دسترسی به حیات است و راهنمای ورود به صحن و حیات مرکزی است .در زیر دالان یا هشتی آن ورودی شبستان و شوادان می باشد. ساختمان بر روی یک سکو قرار گرفته که بوسیله پلکان به اطاق ها آن دسترسی پیدا می کنیم.
بنا در چهار طبقه شامل هم کف – طبقه اول- زیر زمینی و شوادان بوده و شبستان آن دارای 4 اتاق یا حجره است است.شوادان دارای یک اتاق و حجره است طبقه همکف نیز دارای 3 اتاق است بر روی تراس 4 اتاق تو در تو ساخته شده سکوی دور حیاط دارای تزئینات آجری به صورت فخرومدین می باشد.سایر نقوش آجری و طرح های خوون چینی خفته و راسته و حصیری –اجرا شده است .کف سازی حیاط با قاب آجری ونیم ستونهایی است که در مصالح آن از سنگ و ملات سیمان و گچ استفاده شده است .
معماران آن آقایان مرحوم فردی نژاد و معماریان بوده اند این بنا به شماره 31083 مورخ 9/9/92 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.